مدیرعامل دیجی‌کالا مطرح کرد: شرکت‌های حوزه فناوری به تابلوی بورس اعتبار می‌دهند

سوال بعدی اما درباره موضوع تضمین قیمت بود که دیجی کالا در گذشته روی آن مانور بیشتری می‌داد. اما آیا این ادعا در دورانی که این سایت تبدیل به یک بازارگاه شده هم ادامه دارد؟ به کلامی ساده‌تر، آیا دیجی‌کالا تبدیل به یک فروشگاه لاکچری شده است؟ او گزاره‌ی تبدیل شدن دیجی‌کالا به یک فروشگاه لاکچری را رد می‌کند و می‌گوید:

«در آن زمانی که ما روی تضمین قیمت مانور می‌دادیم فقط خودمان فروشنده بودیم و مسئولیت ارائه بهترین قیمت را می‌پذیرفتیم. اگر کاربر آن کالا را جای دیگری ارزان‌تر پیدا می‌کرد تفاوتش را پرداخت می‌کردیم چون فروشنده خودمان بودیم. اما از زمانی که مارکت‌پلیس شروع شد و هزاران فروشنده فعال شدند، رقابت‌پذیری بیشتر شد. عقیده من این است که قیمت‌های دیجی‌کالا بهتر شده چون رقابت ایجاد شده. نه تنها بین فروشندگان، بلکه حتی بین فروشندگان و خود دیجی‌کالا.»

او اعلام کرد که از لحاظ ریالی حدود ۳۰ درصد و از نظر تعدادی حدود ۲۰ درصد از محصولات موجود در سایت را همچنان خود دیجی‌کالا می‌فروشد. او با ذکر همین نکته اشاره کرد: «وقتی که صحبت از میلیون‌ها تنوع کالایی است، هیچ‌کس نمی‌تواند ادعا کند که همیشه می‌تواند بهترین تضمین قیمت را ارائه دهد. اما می‌تواند مسئولیت فروش با قیمت بالا را بپذیرد.»

در ادامه و در بحث رقابت، این سوال مطرح شد که بعد از ۱۵ سال فعالیت، دیجی‌کالا رقیبی در سطح خودش ندارد و آیا اکنون پنجره زمانی رقابت با دیجیکالا برای همیشه از دست رفته است؟ به کلامی ساده‌تر، آیا بعد از ۱۵ سال دیجی‌کالا به یک انحصار طبیعی دست پیدا کرده است؟ مدیرعامل دیجی‌کالا در پاسخ به همین سوال گفت:

«من با این عبارت موافق نیستم که دیجی‌کالا رقیبی ندارد. کل سهم خرده‌فروشی آنلاین در ایران هنوز بالای ۲ درصد نیست. پس ۹۸ درصد بازار آفلاین است و موضوع فروش آنلاین هنوز سال‌ها جای کار دارد. همه فعالین خرده فروشی در ایران اول باید با بخش آفلاین رقابت کنند. در خود خرده فروشی آنلاین هم رقیب زیاد است و بزرگ‌ترین رقیب ما اینستاگرام است. اینستاگرام بر اساس برآوردهای ما بیش از ۱۰۰ هزار فروشنده‌ی کوچک و متوسط دارد و بیش از نیمی از خرده فروشی آنلاین کشور در همین بستر انجام می‌شود. نصف دیگرش بین ۴۰ هزار فروشگاه آنلاین در ایران تقسیم شده است.»

او در پاسخ به بحث انحصار طبیعی داشتن یا نداشتن دیجی‌کالا توضیح داد که ورود به این حوزه برخلاف صنایعی که در آن‌ها انحصار طبیعی شکل می‌گیرد بسیار ساده‌ است: «امروز هر کس می‌تواند در عرض نیم ساعت یک پیج در اینستاگرام راه‌اندازی و شروع به کار کند. می‌تواند در عرض چند روز سایت بالا بیاورد. در نتیجه مانع بزرگی برای ورود به این حوزه وجود ندارد. امروز بیش از ۴۰ هزار فروشگاه اینترنتی نماد اعتماد الکترونیکی دارند. این نشان می‌دهد که ورود به حوزه تجارت الکترونیکی و خرده فروشی آنلاین ساده است. مانع ورودی وجود ندارد. برای اینکه این فروشگاه‌ها بزرگ شوند، نیاز به سال‌ها انرژی گذاشتن و هزینه دادن هستند. امروز هم اینطور نیست که از ۴۰ هزار فروشگاه، همه سهم کمی داشته باشند. بزرگترین بازیگران کشور در این حوزه فعالند؛ مثل گروه گلرنگ، گروه اسنپ، گروه گلستان، آپ و بسیاری موارد دیگر.»

با این حال او توضیح می‌دهد: «اما با این همه سهم دیجی‌کالا بالاست چون ۱۵ سال سابقه دارد، سرمایه‌گذاری‌های وسیعی در حوزه لجستیک، زیرساخت نرم‌افزاری، منابع انسانی، زنجیره تامین و… انجام شده است. از طرفی وقتی به تجربه‌های جهانی نگاه می‌کنیم معمولا در کشورها یک بازیگر بزرگ وجود دارد و چند بازیگر کوچک‌تر. تجارت الکترونیکی زیبایی و جذابیتی که دارد اینست که بازیگران مختلف می‌توانند در دسته‌بندی‌های مختلف خوب عمل کنند و در بازارهای مختلف با مقیاس‌های گوناگون وارد شوند. برای مثال در دسته‌بندی پوشاک یک بازیگر شاید عملکرد بسیار بهتری از آمازون داشته باشد.»

برنامه‌های دیجی‌کالا برای حفظ فروشندگانش

از یک سو اکنون فروشگاه‌های جدیدی تاسیس شده‌اند که در مسیر خود جدی به نظر می‌رسند و از طرفی پلتفرم‌هایی مانند دیوار، شیپور و گروه اسنپ در تلاش هستند تا بخشی از فروشنده‌های سنتی را در پلتفرم‌های آنلاین خود فعال کنند. این شرکت‌ها می‌توانند برای فروشندگان دیجی‌کالا هم جذابیت حضور در پلتفرم خودشان را ایجاد کنند اما در این میان راه‌حل دیجی‌کالا برای نگه داشتن فروشندگانش چیست؟ مدیرعامل دیجی‌کالا در پاسخ به این سوال سردبیر دیجیاتو گفت:

«ما تلاش زیادی داریم تا تعداد فروشندگان را بیشتر کنیم و امسال بیشتر از ۲ برابر رشد داشته‌ایم. یکی از سیاست‌های ما هم این بود که کسب‌وکارهای آفلاین را آنلاین کنیم. مزیت‌هایی را ایجاد کرده‌ایم تا فروشندگانی جدیدی جذب و موارد فعلی را نگه‌داریم. برای مثال Ship By Seller یا ارسال توسط فروشنده را فعال کرده‌ایم. این به فروشنده کمک می‌کند تا کالای خود را به سریع‌تر به خریدار برساند. برای این نوع فروش، کمیسیون صفر درصد را در نظر گرفته‌ایم. از طرفی تسویه آنی را با کمک چند بانک و موسسه مالی را در نظر گرفته‌ایم. این نوعی تسهیلات است که اعتباری در اختیار فروشندگان قرار می‌دهد و به زودی شروع به کار می‌کند.»

او توضیح داد که با توجه به سابقه کار و امتیاز، فروشندگان می‌توانند مبلغ قابل توجهی سرمایه از همین مسیر دریافت کنند. او در پاسخ به میزان این سرمایه گفت: «بستگی به حجم فعالیت فروشنده دارد. برای برخی ممکن است چند میلیون باشد و برای برخی فروشندگان چند صد میلیون یا میلیارد تومان.»

شیب کند سهم خرده‌فروشی آنلاین در ایران

مدیرعامل دیجی کالا در پاسخ به این سوال که دلیل شیب کند در سهم رشد خرده فروش آنلاین چیست و چرا این رقم در حدود ۲ درصد باقی مانده، با اشاره به این موضوع که ورود بازیگران تجارت الکترونیکی به حوزه لندتک می‌تواند به رشد بیشتر این مساله کمک کند، دلایل کندی شیب خرده فروشی آنلاین را اینچنین برمی‌شمرد:

«سهم خرده فروشی آنلاین در ایران در مقایسه با کشورهایی مثل ترکیه، اندونزی یا… عدد کوچکی است و این جای تاسف دارد. تخمین ما این است که سهم خرده فروشی آنلاین حدود ۲ درصد است. برای این موضوع چند دلیل به ذهنم می‌رسد. حجم سرمایه گذاری در تجارت الکترونیکی ایران بسیار پایین بوده. این عدد به نظر من نهایتاً به ۲۰۰ یا ۳۰۰ میلیون دلار می‌رسد. در ترکیه فقط در یک کسب و کار ۸۰۰ میلیون دلار سرمایه گذاری شده است. اساساً تجارت الکترونیکی نیازمند سرمایه‌گذاری با سایز بزرگ است چون نیاز به زیرساخت‌های بزرگ دارد. دلیل دیگر، اقتصاد کمتر شفاف ایران طی سالیان گذشته است که در آن رقابت پذیری برای کانال‌های فروش شفاف کم می‌شود. مثل موضوع ارزش افزوده، شما در بازار شفاف ملزم به رعایت ارزش افزوده هستید در صورتی که می‌توانید در جای دیگر از این ماجرا فرار کنید و همین می‌شود که چون بازار خرده فروشی آنلاین خیلی شفاف است، یک عده‌ای حاضر نیستند در آن فعالیت کنند.»

محمدی باور دارد که رشد خرده‌فروشی آنلاین در ایران در گروی سرمایه‌گذاری کلان است و  شرایط ایران به گونه‌ای نیست که بتوان از سرمایه های داخلی میلیاردها دلار سرمایه جذب کرد: «یک راهش این است که سرمایه خارجی جذب شود و یک راه هم ورود به بورس است که می‌تواند تامین سرمایه بیاورد.»

دلیل دیگری که محمدی عقیده دارد باعث این شیب کند شده است، نبود زیرساخت سیستم‌های اعتباری در ایران است: «مصرف‌کننده‌ها دسترسی به سیستم‌های کردیت ندارند. وجود این سیستم‌ها به کاربران قدرت خرید می‌دهد و همین موضوع می‌تواند به شدت سهم فروش کانال‌های ساده مثل فروش آنلاین را تقویت کند.»

مدیرعامل دیجی‌کالا اعلام کرد یکی از استراتژی‌های اصلی این شرکت در سال جاری و آینده، حضور جدی‌تر در حوزه لندتک، چه برای مشتری و چه برای فروشنده است.

دیجی‌پی؛ آغاز مسیر نئوبانک در ایران

محمدی در پاسخ به این سوال که برنامه دیجی‌کالا برای پلتفرم دیجی پی چیست اعلام کرد که این پلتفرم عملا بازوی فین‌تکی دیجی کالا است و در چند حوزه استراتژی برای ورود دارد:

«برنامه‌های بزرگی برای آینده دیجی‌پی داریم. در حال حاضر این سرویس به عنوان یک سوپر اپلیکیشن پرداخت فعال است. از طرفی در حوزه سرویس‌های پرداخت به فروشنده‌ها و همچنین پرداخت‌یاری فعالیت می‌کند. همچنین در حوزه اعتبار یا کردیت، هم برای مشتری و هم فروشنده فعال خواهد شد. در حوزه مدیریت ثروت یا Wealth Management و در حوزه نئوبانک و اینشورتک نیز برنامه‌هایی داریم.»

او اعلام کرد که دیجی‌کالا می‌تواند تسهیل کننده مسیر «نئوبانک» در ایران باشد: «هم به خاطر وجود اکوسیستم مشتریانش و هم اکوسیستم فروشندگان. از طرفی اینجا فضای مناسبی برای شروع و رشد دادن سرویس اعتبار است. همه این‌ موارد، این سیگنال را به ما می‌دهد که اینجا می‌تواند مسیر مناسبی برای شروع نئوبانک یا بانک دیجیتالی باشد.»

چرایی طولانی شدن فرآیند ورود دیجی‌کالا به بورس

مدیران دیجی‌کالا در تابستان اعلام کرده بودند که همه اقدامات لازم را برای ورود به بورس انجام داده‌اند و منتظر هیات پذیرش فرابورس هستند. اکنون مدیرعامل دیجی‌کالا در پاسخ به این سوال که دلیل این وقفه چیست و آیا نظریه وزیر ارتباطات مبنی بر «نیاز به وصل بودن برای بزرگ شدن» همان دلیل اصلی تاخیر در ورود است یا خیر، اعلام کرد که واقعا دلیل این موضوع را به طور شفاف نمی‌داند:

«نه مشکل دارایی نامشهود وجود دارد و نه مشکل دیگری. همه عملکردهای مالی ما شفاف است. حدس می‌زنم مشکل از اینجاست که نگرانی‌هایی برای ورود شرکت‌های فناوری به بورس وجود دارد. به هر حال این کسب‌وکارها جدید هستند و بخشی از آن را باید درک کرد. این مسائل شاید نگرانی‌هایی را در سطح حاکمیت ایجاد کند که طبیعی و قابل احترام است. نگرانی‌های دیگری هم وجود دارد که شخصاً تصور می‌کنم زیادی و قابل رفع است. چه بخواهیم چه نخواهیم، این کسب‌وکارها وجود دارند و در حال رشد هستند. بخش زیادی از اقتصاد کشور به آن‌ها تکیه دارد و در آینده این تکیه بیشتر می‌شود. این کسب‌وکارها چیز قابل حذفی نیستند. این در حالیست که ورود به بورس باعث شفافیت بیشتر می‌شود و البته که مردم را هم با منافع کسب‌و‌کار شریک می‌کند و آنها با برندهای ملی همکار تجاری می‌شوند.»

دیجی‌کالا اکنون پس از ۱۵ سال در پی ورود به بازار سرمایه است اما ملزم به حضور در «فرابورس» به جای بازار اصلی بورس شده است. از طرفی دیجی‌کالا باید وارد بازار دوم فرابورس شود. محمدی در پاسخ به این سوال که آیا اساساً بازار دوم فرابورس در شان شرکت‌های بزرگ فناوری ایران است، گفت:

«من کارشناس بازار سرمایه نیستم و اظهار نظرم شخصی است. اما از بابت سایز، به نظر من هم بازار دوم فرابورس جای درستی نیست و این شرکت‌ها می‌توانند وارد بازار‌های جدی‌تری شوند. اما هر بازار شرایطی دارد که متفاوت هستند. برای مثال در بورس اصلی، نیاز است که ۳ سال سودآور بود. ما یک سال است که سود آوریم. از طرفی وقتی به تجربه شرکت‌های فناوری آمریکایی نگاه می‌کنیم می‌بینیم که حضور این شرکت‌ها به بازار نزدک اعتبار داد. امروز نزدک، بازار معتبر و بزرگ است. در نتیجه شرکت‌های تکنولوژی محور ایرانی هم می‌توانند به تابلویی که در آن حضور پیدا می‌کنند اعتبار دهند و این لزوما چیز بدی نیست. البته که «بازار هدف» شرایط دست‌وپاگیری دارد و مطلوب ما نبود. اما اینکه در خود بورس یا فرابورس باشیم، یا بازار اول یا دوم باشیم اهمیت چندانی ندارد و اتفاقا شرکت‌ها می‌توانند به آن بازار اعتبار بدهند.»

مدیرعامل دیجی‌کالا به این سوال سردبیر دیجیاتو مبنی بر اینکه ارزش ریالی این شرکت امروز بر اساس برآوردهای خود دیجی‌کالا چقدر است پاسخ دقیقی نداد اما در همین رابطه توضیحاتی داد که در میان این توضیحات به راند دیگری از جذب سرمایه برای دیجی‌کالا هم اشاره کرد.

«در توافق‌نامه سهام‌داری دیجی‌کالا رویه‌ای داریم که هر ۶ ماه یک‌بار شرکت را ارزش‌گذاری کنیم. سهام‌داران باید بدانند که مسیر رشد شرکت و ارزش دارایی آن‌ها چگونه است. از شرکت‌های ثالث هم استفاده می‌کنیم تا با استفاده از مدل‌های استاندارد این‌کار را انجام دهند. ما ارزش‌گذاری برای ۶ ماه اول سال را انجام داده‌ایم. از طرفی یک شرکت تامین سرمایه که امین شرکت بورس است باید این ارزیابی را انجام دهد. همین الان ما چنین درخواستی را داده‌ایم و منتظر دریافت گزارش ارزش‌گذاری آن‌ها هستیم. در واقع شرکت‌های تامین سرمایه هستند که ارزش‌گذاری را انجام می‌دهند و این مورد قبول است. اما اینکه ارزش واقعی چقدر است، یکی می‌تواند بگوید این برآورد کم است یا زیاد. برای این موضوع دو راه‌حل وجود دارد. یا شرکت‌ها وارد بورس شوند و مکانیزم عرضه و تقاضا قیمت را مشخص کند. راه دوم این است که در آن سهم معامله‌ای خارج از بورس انجام شود. برای مثال یک راند افزایش سرمایه که احتمالا ما هم در چند ماه آینده یک راند جدید داشته باشیم. شرکت‌هایی مثل دیجی‌کالا فارغ از سودآور بودن یا نبودن نیاز به جذب سرمایه برای توسعه دارند. فارغ از این دو راه، هر چیز دیگری گفته شود صرفاً بحث بی‌مورد است.»

سرمایه‌گذاری‌های استارتاپی

مدیرعامل دیجی کالا در پاسخ به این سوال که آنها در چه استارتاپ‌های سرمایه‌گذاری می‌کنند و چه اهدافی پشت این کار دارند، تاکید دارد که دیجی‌کالا یک صندوق سرمایه‌گذاری نیست بلکه یک شرکت عملیاتی است با یک نقشه مشخص و دورنمایی از آینده کاری خود. به گفته محمدی هسته اصلی که دیجی کالا در آن قدم گذاشته هم تجارت الکترونیکی است:

«در کنار تجارت الکترونیکی اجزای دیگری هم قرار می‌گیرد که برای مثال فین‌تک یکی از آن‌هاست. ما هیچ شرکت بزرگ در حوزه تجارت الکترونیکی را در دنیا نمی‌بینیم که در حوزه فین‌تک سرمایه‌گذاری نکرده باشد. این مسئله در ایران دو برابر نیاز است چون جایگزین دیگری نیست. بنابراین باید روی آن سرمایه‌گذاری کرد و آن را ساخت تا هسته تجارت‌الکترونیکی بیشتر رشد کند. از طرفی در کنار E-Commerce روی استارتاپ Social Commerce کما سرمایه‌گذاری کردیم. یا توسط سرمایه‌گذاری‌مان در حوزه‌ی FMCG، دیجی‌کالا فرش متولد شد.»

محمدی می‌گوید اگر ظرفیت تولید محصولی را در تیم خودشان حس کنند آن را خودشان خلق می‌کنند ولی اگر حس کنند سرمایه‌گذاری در یک تیم موفق دیگر که با ذهنیت آنها همخوانی دارد می‌تواند کار را تسریع و تسهیل کنند، اولویتشان این خواهد بود که به جای شروع کردن از صفر تیم خودشان، با دیگر مجموعه‌ها همکاری کنند: «در این حالت ما پشتیبان تیم‌ها هستیم و نه رقیب‌شان.»

حضور آمازون در ایران؛ حضور دیجی‌کالا در بازارهای بین‌المللی

مدیرعامل دیجی کالا در پاسخ به این سوال که اگر آمازون وارد کشور شود چه اتفاقی برای این پلتفرم رخ خواهد داد می‌گوید که قطعا رقابت کیفیت خدمات را بالا می‌برد. اما در این میان او اشاره می‌کند که تجربه‌ حضور بازیگران بین‌المللی قبلاً هم در ایران وجود داشته است. او در این میان به «راکت اینترنت» برای بامیلو و همچنین سرویس «علی اکسپرس» اشاره می‌کند:

«ممکن است آمازون وارد ایران شود و این یک اتفاق محال نیست. کما اینکه خیلی از بازیگران بین‌المللی وارد شدند. برای مثال «راکت اینترنت» ۷ سال پیش وارد ایران شد و خروجی آن اسنپ و بامیلو بود که رقابت جانانه‌ای هم کردند. یا از طرفی «علی اکسپرس» داشت سرویسش را به ایران می‌داد اما یا موفقیت زیادی را ندید یا احساس کرد این بازار کوچک است و رفت. آمازون هم شاید یک روز وارد ایران شود. در اینکه بازیگران بین‌المللی کارشان را خوب بلد هستند شکی نیست ولی همیشه هم اینطور نبوده. نگاهی کنیم به کشورهایی که آمازون در آن‌ها ورود کرده. برای مثال در حاشیه خلیج فارس، آمازون از طریق تملک فروشگاه «سوق» وارد شد اما می‌بینیم که سوق کاملاً دست‌وپایش بسته است و یک بازیگر محلی به نام «noon» خیلی جانانه رقابت می‌کند. از طرفی در هند فلیپ‌کارت به عنوان یک بازیگر محلی حضور داشت و سپس آمازون وارد شد و اکنون چند سالیست که در حال رقابت هستند. اینطور نیست که بازیگران محلی با حضور آمازون نابود شوند. قطعاً کیفیت‌شان را افزایش می‌دهند.»